قمارباز

بهرام بیضایی برای کودکان چند تا کار خوب داشته: کتاب «حقیقت و مرد دانای» و فیلم کوتاه «سفر». به نظر من اصل جهان‌بینی بهرام بیضایی در مورد زندگی توی همین دو تا کارش نمود دارد. معنایی برای زندگی که یادگرفتنی است.

فیلم «سفر» را خیلی دوست داشتم. از جمله فیلم‌های اول بهرام بیضایی است. از تئاتری بازی‌های فیلم‌های بعدی‌اش چندان خبری نیست. نماد و نشانه‌ها به اندا‌زه‌اند. فیلم ریتم تندی دارد. قصه‌ی دو کودک کار که می‌خواهند یک آدرس را پیدا کنند. آدرسی که فکر می‌کنند محل زندگی پدر و مادرشان باشد. یتیم‌اند و بی‌پول. اندک مایه‌ای با کار کردن جمع کرده‌اند که آن هم خرج دو تا نان می‌شود و بقیه‌اش را هم یکی زرنگ‌تر از خودشان می‌دزدد و می‌رود. آدرس دور است. باید ماشین سوار شوند. اما پولی ندارند. پس پای پیاده می‌روند. به جست‌وجوی پدر و مادر می‌روند. از خرابه‌ها می‌گذرند. از ماشین‌های اسقاطی. درشکه‌های اوراقی. باید پرس‌‌وجو کنند. از میان هزاران در بسته می‌گذرند. از میان مردمان غرق در خواب می‌گذرند. پاهای‌شان زخم و زیلی می‌شود.
- برای این‌که درد پاتو نفهمی بیا خیال کنیم.
- برای این‌که نترسی بیا خیال کنیم.
خیال می‌کنند و ادامه می‌دهند و ادامه می‌دهند؛ و به در بسته می‌خورند. زن و مرد بچه‌ای ۱۰ ساله داشتند؛ نه بچه‌ای ۱۲ ساله. دست از پا درازتر برمی‌گردند و کنار خیابان می‌نشینند. جایی که دیالوگ طلایی فیلم خیلی تند و تیز گفته می‌شود. دفعه‌ی اول‌شان نیست. همان اول فیلم هم می‌فهمیم که دفعه‌ی اول‌شان نیست. یکی‌شان هی آدرس پیدا می‌کند و آن یکی هم هی پایه می‌شود و هی به در بسته می‌خورند. اما ادامه می‌دهند. 
- تو که می‌دونی هیچ کسو نداری... چرا هر روز می‌یای سراغ من؟
- برای فردا یه آدرس دیگه گیر میارم.

«حقیقت و مرد دانای» هم همچه مضمونی دارد. نقاشی‌های مرتضی ممیز توی این کتاب فوق‌العاده‌اند. کتاب ظاهری کودکانه دارد. اما لحن و برخی واژگان کتاب برای من بزرگسال هم ثقیل است و بعید می‌دانم کودکان با این کتاب ارتباط برقرار کنند. اما آن‌جا هم با پسر کوچکی همراه می‌شویم که می‌افتد به جست‌وجوی حقیقت و آن قدر می‌گردد و می‌گردد تا که پیر می‌شود. او سفر می‌کند. با آدم‌های مختلفی هم‌نشین می‌شود. از هر کدام تکه‌ای وام می‌گیرد. گوشه‌ای از حقیقت و بازنمی‌ایستد. نمی‌تواند که بازبایستد... حقیقت همیشه در حال رفتن است.
و حقیقت زندگی همین است: خنک آن قماربازی که بباخت آن‌چه بودش/ بنماند هیچش الا هوس قمار دیگر
آن کودک فیلم سفر دائم در جست‌وجوی پدر و مادر خودش است. در جست‌وجوی اصل خودش. در جست‌وجوی سایه‌ای امن. شاید که هیچ گاه به آن‌ها نرسد. اما همین جست‌وجو و همین تلاش است که معنابخش زندگی‌اش است. دقیقا مثل مرد دانای کتاب «حقیقت و مرد دانای». شاید که همه‌ی این تلاش‌ها محکوم به شکست باشد.. اما قهرمان‌های بهرام بیضایی همین‌اند: دوباره شروع می‌کنند. دوباره به جست‌وجو می‌افتند. دوباره و دوباره و دوباره ...
همین جهان‌بینی است که بهرام بیضایی را واداشته از پس تمام مشکلاتی که برای فیلم ساختن و تآتر اجرا کردن و... برایش به وجود آمد دست از نمایشنامه‌نویسی و طرحی نو در انداختن برندارد. بله، همین جهان‌بینی است که باعث شده کارنامه‌ی بیضایی این چنین پربار و یادگرفتنی باشد.

برترین عکس نوشت های humansofamsterdam

صفحه‌ی humansofamsterdam توی اینستاگرام 27600 نفر فالوور دارد. از آن صفحه‌های عکس نوشت است. هر عکس روایتی است از زندگی یک آدم و باورها و سرگذشتش. با شروع سال 2018 سه تا عکس را به‌عنوان برترین عکس نوشت های 2017 انتخاب کرد. روایت‌های جالبی‌اند از عکس هایی که هلندی ها برای این صفحه فرستاده اند:

1- قصه‌ی پائولا

من در طبقه‌ی هجدهم یک برج مسکونی زندگی می‌کردم، یک آپارتمان خیلی کوچک. آسانسور کار نمی‌کرد. ملت توی راه‌پله‌ها می‌شاشیدند و مواد مصرف می‌کردند. من برای این‌که بتونم پول لازم برای زندگی کردن رو تأمین کنم مجبور بودم تمام ساعات روز کارکنم. واقعیت داشت منو با این باور که لندن فقط یه سگدو زدنه له می‌کرد. مثل اسب کار می‌کردم، روزانه هزاران نفر رو می‌دیدم بدون این‌که با هیچ کدوم شون حرف بزنم و به مرحله‌ای رسیده بودم که به خودم می‌گفتم: من دارم چی کار می‌کنم؟

یه شب که من و دوستم تو یه میخونه بودیم یه مردی رو دیدیم که از زندان برگشته بود. اون پول زیادی داشت اما دوستان زیادی نداشت. تو دریای کارائیب یه قایق رو اجاره کرده بود و به ما پیشنهاد داد که بهمون پول می‌ده تا برای یه دریانوردی دوهفته‌ای همراهش بشیم. 

من گفتم قبوله و به مادرم چیزی نگفتم.

بعد از اون سفر ما به فرودگاه رفتیم تا برگردیم خونه. من اون جا با کوله پشتیم نشستم و به فکر فرو رفتم. نه... من نمی خوام برگردم. بنابراین برنگشتم و همون جا با بلیط برگشتم بای بای کردم.

لینک متن اصلی

2- قصه‌ی نازنین

در جامعه‌ای که من ازش میام هدف اصلی زن‌ها ازدواج و زندگی‌ای بود که حول شوهرشون و بستگان و فامیل‌ها شکل می گیره. خیلی از دخترایی که تو دایره‌ی اطرافیانم هستن هنوز هم فکر می کنن که زندگی بعد از ازدواج شروع می شه. 

یکی از چیزهایی که من در چند سال اخیر یاد گرفتم اینه که شما این چیزها رو در دستان خود ندارید، اونا سرنوشت شماست. شما باید به کامل‌ترین شکل زندگی خودتونو بکنید، از خودتون لذت ببرید و مهم‌تر از همه به خودتون آموزش‌های لازم رو بدید تا بتونید مستقل باشید. آدمش نهایتاً به‌طرف شما میاد، کسی که برای شما نوشته شده. در مورد چیزهایی که هیچ کنترلی بر اونا ندارید هیچ نگرانی‌ای وجود نداره.

لینک متن اصلی

3- قصه‌ی پسر اوگاندایی

- بابام مدتی طولانی مریض بود و بیشتر پول مامانم خرج درمان اون شد. بابام ماه پیش مرد و ما داریم تلاش می کنیم که که جای خالیشو پر کنیم. من قبلا بعد از مدرسه زیاد فوتبال بازی می کردم، اما الان نه. الان بیشتر وقت آزادم رو کار می کنم تا به مامانم کمک کنم پول جمع کنه. اون می خواد پول جمع کنه و کسب و کار کفش فروشی شو دوباره راه بندازه. اون نقشه کشیده که دو تا مغازه تو بازار بگیره: یکی برای خودش و یکی هم برای موزها.

من معمولا به مردمی که می بینم می گم موزهای من باعث خوشحالی میشن و مطمئنم که اینطوره. چون من موزها رو با لبخند می فروشم. اما کار کردن همیشه جالب نیست. من سعی می کنم خوب باشم، اما آدم های بد کار رو برای من سخت می کنن. من حس می کنم که دارم به غول ها موز می فروشم. بعضی ها از کوتاه قد بودن  سوءاستفاده می کنن و موزها رو از من می دزدن. من سریع متوجه نمی شم. وقتی می فهمم که موزها رو چک می کنم و می بینم یه تعدادی شون نیستن. در همین موقع ها مامورهای شهری از معلوم نیست کجا میان و هر چیزی که برای من باقی مونده توقیف می کنن.

خیلی وقت ها آرزو می کنم کاش یه کم قدبلندتر بودم. اون وقت آدم های بد به راحتی موزهای منو نمی دزدیدن و من می تونستم سریع تر بدوم. اما چاره ای ندارم. باید قوی باشم و مثل آدم بزرگ ها کار کنم.

- دوست داری برای کریسمس چه هدیه ای بگیری؟

- هدیه؟ من تا حالا همچه چیزی نگرفته ام. من نمی دونم چه چیزی باید بخوام. یک درمان برای این که بعد از یک روز کاری خسته کننده آدم سر کلاس نخوابه؟ نه، من بهش عادت کردم. شاید یه پیرهن تیم فوتبال رئال مادرید... اما من خیلی کم ازش استفاده خواهم کرد. چون که کمک کردن به مادرم مهمتر از فوتبال بازی کردنه.

لینک متن اصلی

روشن ماندن

آخرش فقط چند تا چیز ته‌نشین می‌شود. ممکن است هزاران تصویر در تو بچرخند و هم بخورند. ولی از این هزاران تصویر فقط چند تا چیز است که می‌مانند. سنگین‌تر می‌شوند و ته‌نشین می‌شوند. سفرهای آدمی را می‌گویم. هزاران چیز تازه‌ای را که می‌بیند. نمی‌دانم به چه چیزی بستگی دارد. ولی این چیزهای سنگین ته‌نشین‌شونده، این گنج‌های گران‌قیمت هر سفر همیشه محدودند.

(بی‌ربط: دیروز توی مترو خوابیده بودم. خسته می‌شوم. هیچ کاری که بگویم کار است انجام نمی‌دهم. ولی خسته می‌شوم و کتابم را که دست می‌گیرم، به صفحه‌ی دوم نرسیده می‌خوابم. همان‌جا وسط هیاهوی دست‌‌فروش‌های مترو و مسافرها. دیروز خوابیده بودم که با صدای جیغی و ویغی زنانه بیدار شدم. چشم که باز کردم دیدم به ایستگاه‌های پایانی داریم نزدیک می‌شویم و مردها لب مرز زنانه مردانه تجمع کرده‌اند و دارند توی زنانه را نگاه می‌کنند. و صدای داد و قال زنی و بگو مگوی مردی می‌آمد. مرد می‌گفت پیاد شو و زن پیاده نمی‌شد. به دور و بری‌ها نگاه کردم که قضیه چیه؟ خواهری توی زنانه روسری‌اش را برداشته بود و برادری از توی مردانه صدایش کرده بود که روسری‌ات را بگذار. و خواهر به تریج ساپورتش برخورده بود و مترو را روی سرش گذاشته بود. داد زد: اصلا این‌جا قسمت زنونه‌ست و من دوست دارم توش لخت بگردم. به تو ربطی نداره.

کل مردها زدند زیر خنده. خانمه قاطی قاطی بود. اما از خانمه جالب‌تر بغل‌دستی سمت راست من بود. هندزفری به گوشش بود. یک لحظه موبایلش را روشن کرد تا آهنگ را تنظیم کند. دیدم دارد به یک فیلم سخنرانی گوش می‌دهد. بی‌خیال دنیا و جیغ و ویغ دختره که دلش لخت شدن می‌خواست، به سخنرانی آقا گوش می‌داد...)

امشب ساکت بودم. نمی‌توانستم حرف بزنم. حرفی نداشتم بزنم. اگر قرار بر حرف‌های نومیدانه بود من از همه‌شان حق نومیدی‌ و فاز منفی‌ام بیشتر بود. سعی می‌کردم که فاز مثبت بدهم. اما انگارشان نبود. در حسرت گذشته بودند و تف و لعنت به خودشان که نکرده‌اند و هم من و هم خودشان می‌دانستند که عرضه‌اش را نداشته‌اند و نمی‌دانستم چرا دوست نداشتند بپذیرند. و من ساکت بودم. هیچ نمی‌گفتم. هیچ نمی‌توانم بگویم. نومیدی فراتر از تحمل من است. چیزهایی هست که نمی‌توانم تحمل‌شان کنم. نحیف‌تر ازین حرف‌هام که بتوانم این حجم از نومیدی را به دوش بکشم. 

ولی فقط این‌جا نبود. من روز به روز دارم ساکت‌تر می‌شوم...

چند تا چیز بود که در من ته‌نشین شده. بعد از 1 هفته ته‌نشین شده. آتش یکیش بود. آتش آتشکده‌ی زرتشتیان یزد. آتشی که 1500 سال بود خاموش نشده بود. از آتشکده‌ای در لارستان به عقدا برده شده بود. از عقدا به اردکان رفته بود. و از اردکان به یزد آمده بود. آتشی فروزان و مقدس که هیچ‌گاه خاکستر نشده بود. نه به شیر گاز و پیت نفت وصل نبود. آتش از کُنده‌ی درخت بود. کنده‌ای که در طول این 1500سال بارها و بارها نو شده بود. آدم‌هایی با تمام وجود سعی کرده بودند به هر طریقی که شده نگذارند این آتش خاموش شود. نگذاشته بودند این آتش سرد شود. 

چیزی که آتش را برایم سنگین کرد، شب آخر بود. شبی که در کویر بودیم و کنده‌ها را جمع کرده بودیم و آتش درست کرده بودیم. چند تا کنده را با خودمان آورده بودیم و چند تا را هم کنار جاده‌ی خاکی گذاشته بودیم. کنده‌ها سنگین بودند. آن شب، آتش ما را دور هم جمع کرد. نیمه‌های شب بود که کنده‌ی آخر داشت رو به زغال شدن می‌رفت. با صادق بلند شدیم رفتیم تا کنده‌ی کنار جاده را هم بیاوریم. با والذاریاتی کنده را آوردیم و تا صبح آتش را روشن نگه داشتیم. سخت بود. ولی توانستیم که آتش را برای یک شب تا صبح فروزان نگه داریم. 

خاموش کردن آتش کاری نداشت. یک بطری آب رویش ریختیم و خاموش شد. ولی فروزان نگه داشتنش بود که کار بود.

آدم نباید بگذارد آتش‌های درونش خاموش شوند. به هر زحمتی که شده باید کنده‌ها را جمع کند و برای آتش سوخت فراهم کند تا آتش و گرمای درون از بین نرود. آخرش، به این که زود آتشت را خاموش کرده‌ای جایزه نمی‌دهند. چیزی که معنا می‌دهد، چیزی که قدسی و فرازمینی می‌شود آتشی‌ست که روشن مانده...