واقعاً دموکراسی خوب است؟

انتخابات پارلمان افغانستان پرماجراتر از آنی بود که فکر می‌کردیم. بهمان گفتند نروید. جو این روزهای افغانستان بیش از حد امنیتی است. گفتند حداقل تا برگزاری انتخابات سفرتان را عقب بیندازید. گفتند اگر شر طالبان و داعش و ضدحکومتی ها دامنتان را نگیرد، شر ایست بازرسی‌ها و تلاشی‌های پلیس افغانستان و نیروهای ناتو ۱۰۰ در ۱۰۰ دامنتان را می‌گیرد و به‌شدت از دیدن جهان افغانستانی محروم می‌شوید. اصلاً این‌ها هیچ... یکهو توی میدان هوایی شهرها تیراندازی می‌شود(که قبل از انتخابات کاملاً محتمل است) و فرودگاه‌ها یکی دو هفته تعطیل می‌شوند. آن‌وقت باید هی آنجا بمانید و هزینه سفرتان بالا می‌رود و برگشتتان با کرام الکاتبین می‌شود. گفتند افغانستان قبل از انتخابات محل عبور وانت‌هایی است که با آر پی جی نصب‌شده در قسمت بارشان توی شهر گشت می‌زنند. آر پی جی توی شهر می‌فهمید یعنی چه؟

باز هم کم سواد بودم. باز هم از احوالات کشور همسایه هیچ نمی‌دانستم. اصلاً نمی‌دانستم انتخابات پارلمان افغانستان یعنی چه. خبرها را که سرچ کردم تازه به عمق نگرانی‌ها و نهی کردن‌ها پی بردم:

انفجار در یک تجمع انتخاباتی در شرق افغانستان

حمله انتحاری در نزدیکی کمیسیون انتخابات در کابل؛ یک پلیس کشته شد

یک نامزد سرشناس انتخاباتی در حمله انتحاری کشته شد

حمله انتحاری روز سه‌شنبه ننگرهار؛ شمار قربانیان به ۶۸ نفر رسید

در 'حمله هوایی' به مراسمی در قندهار سه زن کشته شدند و عروس زخمی شد

و...

انتخابات پارلمان افغانستان طبق قانون باید هر 5 سال یک بار برگزار شود. بعد از سقوط طالبان تا به حال دو بار پارلمان افغانستان تشکیل شده. آخرین انتخابات پارلمانی‌شان در سال 1389 برگزار شد. دوره‌ی بعدی باید در سال 1394 برگزار می‌شد؛ ولی تا به امسال برگزار نشده. یعنی الان 8 سال است که مجلس فعلی مشغول قانون گزاری و کارهای دیگر است. بالاخره تصمیم گرفته‌اند که با 3 سال تأخیر انتخابات پارلمان افغانستان را برگزار کنند.

حالا چرا 3 سال تأخیر افتاده؟ به علل مختلف. یکی‌اش به خاطر دعوا و جر و منجرهای انتخابات ریاست جمهوری سال 1393. در افغانستان مجری برگزاری انتخابات کمیسیون مستقل انتخابات است.

از آن جا که این کشور چند دهه جنگ داخلی و خارجی و همه جور نزاع و درگیری داشته زیرساخت‌های مدارک شناسایی افراد مثل ثبت احوال ایران شکل نگرفته. در نتیجه افغانستانی‌ها مدارک شناسایی مختلفی داشتند و خبری از یک شناسنامه‌ی واحد نبود. 

در این چند دوره انتخاباتی که برگزار شده قبل از انتخابات به افرادی که می‌خواهند رأی بدهند کارت شرکت در انتخابات داده می‌شود. هر کس کارت شرکت در انتخابات داشته باشد می‌تواند رأی بدهد. کارت را هم به کسی می‌دهند که یک مدرک شناسایی ارائه کند که ثابت کند افغانستانی و بالای 18 سال است.

در انتخابات ریاست جمهوری سال 1393 افغانستان 8 نامزد شرکت داشتند. عبدالله عبدالله 42 درصد آرا را کسب کرد و اشرف غنی 33 درصد. انتخابات به دور دوم کشید. در دور دوم اشرف غنی تعداد رأی بیشتری را کسب کرد و به‌عنوان رئیس جمهور اعلام شد. اما عبدالله عبدالله گفت که تقلب شده و نتیجه را نپذیرفت. گیر ماجرا هم همان کارت‌های رأی دهی و امکان جعل کردن و شرکت چندباره بود. یک کشمکش چند ماهه داشتند سر نتیجه‌ی انتخابات. کار به دخالت سازمان ملل و آمریکا کشید. رئیس کمیسیون مستقل انتخابات هم تأیید کرد که تقلب شده. جان کری آمد گفت دوباره رأی ها را بشمارند. خلاصه آن قدر ادامه پیدا کرد که خود نامزدها هم خسته شدند و گفتند بهتر است کشش ندهیم. اشرف غنی رئیس جمهور شد و رئیس شورای وزیران عبدالله عبدالله رئیس اجرائیه شد و رئیس هیئت وزیران. تقسیم قدرت کردند به این شرط که باید حداقل قانون انتخابات در افغانستان تغییر کند.

کشمکش‌های آن‌ها باعث شد تا سال بعدش انتخابات پارلمانی با بیم تقلب برگزار نشود و هی برگزار نشود و نشود تا برسد به مهر (میزان) 1397؛ عدل موقعی که ما می‌خواستیم برویم افغانستان.

حالا چرا می‌خواهند همین مهر ماه برگزار شود؟ یک دلیلش خب آبروریزی 3 سال تأخیر است. قرار بوده 3 سال پیش انتخابات پارلمان برگزار شود. یک دلیل دیگرش تهدیدهای ترامپ است که گفته می‌خواهد کمک‌های مالی به افغانستان را متوقف کند. مطمئناً برای دولت افغانستان که همین طوری اش بر 50 درصد کشور تسلط ندارد حذف کمک‌های بین المللی سنگین خواهد بود. در ماه نوامبر کنفرانس کمک دهندگان مالی به افغانستان در ژنو برگزار می‌شود و مطمئناً اگر دولت افغانستان برگزاری انتخابات پارلمانی را در کارنامه داشته باشد رزومه‌ی قابل اعتنایی برای دریافت کمک‌ها خواهد داشت. وگرنه داستانش می‌شود مثل داستان UNDP که چون دولت افغانستان را ناتوان تشخیص داده بود کمک‌های دلاری‌اش را تا اطلاع ثانوی متوقف کرد.

افغانستان چند ماه است که درگیر انتخابات پارلمانی است. از 25 فروردین (حمل) 1397 ثبت نام رأی دهندگان شروع شد. هر افغانستانی بالای 18 سال می‌رفت به مرکز ثبت نام رأی دهندگان و کارت شرکت در انتخابات می‌گرفت. این ثبت نام تا 10 مرداد 1397 ادامه داشت. حمله به مراکز ثبت نام رأی دهندگان هم کم نبود. وحشتناک‌ترینش در 2 اردیبهشت (ثور) اتفاق افتاد: دشت برچی کابل که محل سکونت هزاره‌ها و شیعه‌های کابل است. یک انفجار انتحاری با بیش از 70 نفر کشته و 120 نفر زخمی.

طالبان، داعش و مخالفان حکومت افغانستان با انتخابات مشکل اساسی دارند. در 6 ماه  اول امسال در شهرهای مختلف افغانستان 1692 غیرنظامی کشته شده‌اند. آماری که سازمان ملل می‌گوید از سال 2009 به این طرف بی سابقه است.

اما فقط طالبان و داعش و مخالفان حکومت نیستند که با انتخابات مشکل دارند. یک انتلافی در افغانستان به وجود آمده به نام ائتلاف بزرگ ملی افغانستان که می‌گوید ۱۰۰ در ۱۰۰ در انتخابات پارلمان افغانستان تقلب خواهد شد. این ائتلاف در شهریور ماه دفاتر کمیسیون مستقل انتخابات در هرات، بلخ و قندهار را تعطیل کردند تا اصلاً نتوانند انتخابات برگزار کنند. ولی خب آن‌ها مثل داعش و طالبان خشن نیستند و قصل کشت و کشتار ندارند. قبل از اعتراضات این ائتلاف کمیسیون مستقل انتخابات گفته بود که 9 میلیون نفر برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده‌اند. اما بعد از اعتراضات آن‌ها تعداد به 7 میلیون نفر رسید و چند صد هزار نفر شناسنامه‌شان جعلی بوده یا اطلاعاتش ناقص بوده (مثلاً تاریخ تولد نداشته!).

دولت افغانستان برای جلوگیری از تقلب تا به حال 4500 دستگاه انگشت نگاری و ثبت اطلاعات بایومتریک از آلمان خریده. قول هم داده که تا روز انتخابات 21000 دستگاه را تأمین کند تا تمام مراکز رأی گیری اطلاعات هویتی را ثبت کنند و یک نفر به هیچ وجه نتواند دو بار رأی بدهد و سایر اشکال تقلب صورت نپذیرد.

یک استان غزنی هم هست که برای خودش داستان دیگری است. داستانی که نمادی است از بحث قومیت‌ها در افغانستان. افغانستان 34 تا ولایت دارد و هر ولایت یک حوزه‌ی انتخاباتی با چندین کرسی متناسب با جمعیت آن ولایت. 8 سال پیش در غزنی همه‌ی 11 نماینده از قوم هزاره‌ها انتخاب شدند. در این دوره پشتون‌های غزنی اعتراض کرده‌اند که باید ما هم نماینده‌ی صد در صدی داشته باشیم. رفتند جلوی دفتر کمیسیون انتخابات در غزنی و اعتراض و خشونت و به آتش کشیدن. کمیسیون مستقل انتخابات خلاف قوانین اعلام کرد که غزنی ۳ حوزه‌ی انتخاباتی داشته باشد تا پشتون‌های این ولایت هم حتماً در پارلمان نماینده داشته باشند. این طوری هاست که انتخابات در غزنی با سایر نقاط افغانستان تفاوت دارد!

حالا افغانستان است و 2565 کاندید پارلمانش که می‌خواهند 250 کرسی پارلمان را تصاحب کنند. در دوره‌ی قبلی انتخابات 300 هزار نفر نیروی مسلح خود افغانستان و 150 هزار نفر نیروهای ناتو سعی کرده بودند امنیت قبل از انتخابات را تأمین کنند. ولی ده‌ها حمله‌ی مسلحانه اتفاق افتاد و ده‌ها نفر کشته شدند و ده‌ها نفر ربوده شدند؛ چه نیروهای نظامی، چه کاندیدها و چه آدم‌های معمولی.

گفتند شما هم اگر بروید در بهترین حالت زندانی محل اقامتتان می‌شوید و نمی‌توانید حتی یک پیاده روی ساده داشته باشید. گفتیم باشد، چشم. نمی‌رویم حالا.

فقط خدا کند دعواها و جر و منجرهای انتخابات پارلمانی دامنه‌دار نشود...