مهم ترین مهارت

مهم‌ترین مهارتی که نه توی دبستان یادم دادند، نه راهنمایی، نه دبیرستان و نه توی دانشگاه به نظرم سوال پرسیدن است. ‏تمام سال‌های تحصیل این ما بودیم که باید پاسخ می‌دادیم. تمام هم و غم این بود که ما بتوانیم به سوال‌ها جواب بدهیم و ‏وقتی تعداد سوال‌های کمتری را می‌توانستیم جواب بدهیم، آدم احمق‌تری محسوب می‌شدیم. ‏

داشتم توی داستان‌های سازمان جهانی یونیسف پرسه می‌زدم که بار دیگر یادم آمد چه مهارتی را یاد نگرفته‌ام...‏

یونیسف یک زیرساخت ارتباطاتی در 22 کشور جهان راه انداخته به اسم یو- ریپورت (‏u-report‏). ساختار ساده‌ای دارد. ‏یک ساز و کار ارسال و دریافت رایگان اسمس برای نوجوانان کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته است. (مثلا همین ‏همسایه‌ی بغلی ما، پاکستان هم برای نوجوانانش این ساز و کار را راه انداخته.) بیشتر موبایل‌هایی که نوجوانان این کشورها ‏دارند، موبایل‌های هوشمند هم نیستند. (بیشتر این 22 کشور آفریقایی‌اند. اصلا غیرآفریقایی‌ها هم مثل ایرانی‌ها این‌قدر ‏گوشی باز نیستند که...) یو-ریپورت اصلا از زیرساخت اینترنت استفاده نمی‌کند. ساز و کاری است که در آن نوجوانان اگر به ‏مشکلی برخوردند با اسمس گزارش می‌دهند. تلگرافی و کوتاه. یا اسمس‌های کوتاهی برای‌شان می‌آید و آن‌ها هم جواب ‏می‌دهند. برای من اول این جای سوال بود که یک سیستم اسمس ساده مگر چه‌قدر می‌تواند کارایی داشته باشد؟ باز اینترنت ‏و کانال و فیلم و عکس یک چیزی... ‏

بعد، انباشته کردن اطلاعات دریافتی از این اسمس‌ها برای تصمیم‌گیری‌ها و راه‌کارهای کلان این کشورها برایم جالب آمد. ‏یک جور داده‌کاوی. و بعدش دیدم هنر اصلی، در داده‌کاوی و کار مهندسان کامپیوتر نیست. هنر اصلی در ذهن آدم‌هایی ‏است که بلدند سوال بپرسند... ‏

در کشور اوگاندا یک گونه از طاعون خیلی قربانی می‌گیرد. بعد یونیسف طرح یو-ریپورت را برای چند هزار نفر از ‏نوجوانان سراسر کشور اوگاندا فعال کرده بود. یک سوالی را هم به جامعه‌ی مخاطب ارسال می‌کرد و در انتظار جواب ‏می‌ماند: آیا رنگ برگ‌های درخت نوع فلان (یک نوع درخت بومی اوگاندا) در اطراف محل زندگی شما تغییر کرده؟ بعد از ‏روی جواب‌های بله و خیری که نوجوان‌ها می‌فرستادند، یک نقشه تهیه می‌کرد. اگر تعداد بله‌ها از یک حدی در یک ناحیه ‏زیادتر می‌شد، آن ناحیه مشکوک به شیوع طاعون می‌شد. نیروهای پیشگیری را سریع گسیل می‌کرد تا تعداد قربانی‌ها زیاد ‏نشود.‏

یک سیستم اسمسی خیلی ساده، جان هزاران نفر را فقط با طرح یک سوال هوشمندانه داشت نجات می‌داد...‏