کچل مم سیاه

کچل کرده­ام. شده­ام کله کدو.

خودم هم نمی­دانم چرا کچل کرده­ام. هر کسی می­پرسد هر بار یک جواب می­دهم. جوری از من می­پرسند چرا کچل کرده­ای که انگار تمام کارهای زندگی­ام به­قاعده و بادلیل است که این یکی هم باشد. آرش من را می­بیند می­گوید: فلسفه­ی کچل کردنت چیه پیمان؟ جوری می­گوید فلسفه که فکر می­کنم عجب کار بزرگی کرده­ام. یاد "کازابلانکا" می­افتم که جناب سرهنگه از ریک پرسیده بود: تابعیت شما چیست؟

و ریک جواب داده بود: تابعیت الکل.

و به آرش جواب می­دهم: فلسفه­ش هیچی، پوچی و بیهودگی.

می­خندد و می­خندم و جدا می­شویم.

محمد من را می­بیند. از انوار طلایی بازتاب شده از سرم ذوق زده می­شود و می­پرسد: چرا کچل کردی؟ می­گویم: حالا دیگه سرنوشت محتوم خودم را پذیرفته­ام. به پیشواز سرنوشت رفته­ام.

مهدی می­پرسد چرا. دیگر دلیل نمی­گویم. می­گویم کار خیلی خوبی است. تو هم کچل کن. پیف پیف می­کند. می­گویم باید جمعه هفدهم بهمن 1388 را در تاریخ ثبت کنند. روزی که ماشین موزر میداین­جرمنی موهای سرم را از تنم جدا کرد.

از وقتی کچل کرده­ام توی خیابان ملت از من بیشتر آدرس می­پرسند. نمی­دانم چرا. محمد می­گوید: خودمانی­تر شده­ای. ملت فکر می­کنند یه گدا گودوله­ی شهرستانی هستی، مثل خودشان خنگولی، بی­خجالت ازت سوال می­کنند.

به هر حال از این که ازم بیشتر آدرس می­رسند خوشحالم. کلن وقتی ازم آدرس می­رسند خوشم می­آید. دو تا دلیل دارد. یکی این که آن وقت فکر می­کنم من هم برای جامعه مفیدم و به یک دردی خورده­ام و همچین­ها هم مزخرف و بیهوده نیستم. یکی دیگر هم این که فکر می­کنم من هم وطن دارم. من هم ساکن شهر و محله­ای هستم که آدرسش را بلدم. حس می­کنم آن جا مال من هم هست.

از وقتی کچل کرده­ام دیگر دیگران ناراحتم نمی­کنند. بی­اعتنایی­ها، محل نگذاشتن­ها، داخل آدم حساب­نکردن­ها، نامردی­ها و همه­ی این جور چیزها برایم ناچیز شده­اند. یعنی از وقتی کچل کرده­ام به این یقین رسیده­ام که ابدن هیچ چیز مهمی وجود ندارد. به این یقین رسیده­ام که آدم مهمی نیستم. و وقتی من مهم نباشم هیچ چیز دیگری هم مهم نیست...

اما از وقتی کچل کرده­ام یاد یک نفر هم توی دلم زنده شده. کسی که وقتی بچه بودم خواندن سرگذشتش برایم هیجان­انگیز بود: کچل مم سیاه.

"کچل مم سیاه" را از "افسانه­های آذربایجان" صمد بهرنگی خواندم. کچل مم سیاه، همان حسن کچل آذربایجانی­هاست. یک آدم کچل تنبل که نه زمین دارد، نه شغل، نه حرفه، نه مقام، نه پول، نه... هیچی هیچی ندارد. فقط بلد است لنگ روی لنگ بیندازد بگیرد بخوابد. از مال دنیا فقط یک ننه­ی پیر دارد که هرازگاهی مجبورش می­کند برود برای خوردوخوراک خودش حداقل یک کاری بکند. و این جور وقت­هاست که کچل مم سیاه دوست­داشتنی من می­شود. کچلی که به جز خوردن و خوابیدن کاری بلد نیست و یک عمر به بطالت و خواب گذرانده می­رود یک کارهایی می­کند که آدم شاخ درمی­آورد و قند تو دلش آب می­شود! می­رود شکار. می­زند حیوانی شکار می­کند که از یک طرفش روشنایی درمی­آید و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز بلند است. پادشاه و وزیر برای سر کار گذاشتن او را می­فرستند دنبال نخودسیاه. مثلن برود اژدها بکشد، شیر چهل مادیان را کت بسته بیاورد و او کارهایی را که یک قشون نمی­تواند انجام بدهد انجام می­دهد...آخر کچل است دیگر!

توی خیابان که راه می­روم برای خودم می­خوانم: کچل کچل کلاچه، روغن کله پاچه...

اما هر چه قدر به ذهنم فشار می­آورم که بقیه­ی بیت­هایش یادم بیاید یادم نمی­آید. آخر حافظه­ام خیلی تعطیل است. شما این شعر یادتان می­آید؟!!